Akdeniz Bölgesi
Akdeniz Atlas Okyanusu'na bağlı, kuzeyinde Avrupa, güneyinde Afrika, doğusunda Asya kıtaları bulunan deniz. 2.5 milyon km² bir alan kaplayan deniz Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusu'ndan, Süveyş Kanalı ile de Kızıldeniz'den ayrılır.
Konu başlıkları |
Etimoloji
İngilizce'de Mediterranean Sea denilir. Bu da Latince'deki Mediterraneustan (Medi: Orta + terra: Toprak, yer) gelmektedir. Yunanca'da Mesogeios denir. Arapça'daki karşılığı البحر المتوسط (Bahre-l Mutavassit) 'ortada yer alan deniz' anlamındadır. Farsça'da Akdeniz için kullanılan Bahr-e Sefid ismi Osmanlı dönemi haritalarında da gözükmektedir. Romalılar da Mare Nostrum derler ki bu da Bizim Deniz anlamına geliyordu.
Kıyısı Olan Ülkeler
Akdeniz'e kıyısı olan 21 ülke vardır. Bunlar;
- Avrupa (batıdan doğuya): İspanya, Fransa, Monako, İtalya, Malta, Slovenya, Hırvatistan, Bosna-Hersek, Karadağ, Arnavutluk, Yunanistan .
- Asya (kuzeyden güneye): Türkiye, Suriye, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Güney Kıbrıs Rum Kesimi, Lübnan,Filistin ve İsrail,
- Afrika (doğudan batıya): Mısır, Libya, Tunus, Cezayir ve Fas.
Bölümler
Alt Denizler
- Alboran Denizi, İspanya ve Fas arasında,
- Balear Denizi, İspanya ve Balear Adaları arasında,
- Ligurya Denizi, Korsika ve Sardunya adaları arasında,
- Tiren Denizi, Sardunya, İtalya Yarımadası ve Sicilya arasında,
- Adriyatik Denizi, İtalya Yarımadası ve Balkan Yarımadası arasında,
- Yanya Denizi, İtalya, Yunanistan ve Arnavutluk arasında,
- Libya Denizi, Libya ile Girit arasında,
- Ege Denizi, Yunanistan ve Türkiye arasında,
- Girit Denizi, Girit'in kuzeyinde,
- Trakya Denizi, Kuzey Egede
- Mirtoan Denizi, Kiklad Adaları ve Mora Yarımadası arasında,
- Marmara Denizi, Ege Denizi ve Karadeniz arasında,
- Silisya Denizi, Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti arasında.
Boğazlar
- Cebelitarık Boğazı, İspanya ve Fas arasında,
- Messina Boğazı, İtalya Yarımadası ve Sicilya arasında,
- Bonifacio Boğazı, Korsika ve Sardunya arasında,
- Sicilya Boğazı, Sicilya ve Tunus arasında,
- Otranto Boğazı, İtalya ve Arnavutluk arasında,
- Çanakkale Boğazı, Marmara Denizi ve Ege Denizi arasında,
- İstanbul Boğazı, Marmara Denizi ve Karadeniz arasında.
Körfezler
- Saros Körfezi, kuzey Türkiye'de,
- Lions Körfezi, güney Fransa'da,
- Taranto Körfezi, güney İtalya'da,
- Antalya Körfezi, güney Türkiye'de,
- Sirte Körfezi, kuzey Libya'da,
- Gabes Körfezi, doğu Tunus'da,
- Mersin Körfezi, güney Türkiye'de,
- Edremit Körfezi, kuzeybatı Türkiye'de,
- İzmir Körfezi, batı Türkiye'de,
- Gökova Körfezi, güneybatı Türkiye'de.
- İskenderun Körfezi, güney Türkiye'de
Ege Bölgesi
Ege Bölgesi, Türkiye | |
---|---|
Bilgiler | |
İl Sayısı | 8 |
İller | İzmir |
Koordinatlar |
Ege Bölgesi, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir.
İlkçağ'dan beri bölgede yerleşim bölgeleri mevcuttur. Günümüze kadar ayakta kalan Efes gibi antik kentler mevcuttur. Bölge, Kurtuluş Savaşı'nın en önemli savaşlarına sahne olmuştur. Kütahya ve Afyon bu savaşların geçtiği illerden bazılarıdır.
Konu başlıkları |
İlleri
İl merkezleri baz alındığında Ege Bölgesi sınırları içinde yer alan iller şunlardır:
- İzmir
- Denizli (bir kısmı)
- Manisa
- Aydın
- Kütahya (bir kısmı)
- Afyonkarahisar (bir kısmı)
- Uşak
- Muğla (bir kısmı)
- Balıkesir (bir kısmı)
- Çanakkale (bir kısmı)
Ege Denizi'nin yerinde eskiden Egeid karası bulunmaktaydı. Bu kara parçasının çökmesi sonucunda bugünkü adalar ve yarımadalar meydana geldi. Bölge dağları kıyıya dik uzandığı için kıyı girintili-çıkıntılı olan Enine Kıyı Tipidir. Kıyıda birçok körfez, koy, yarımada ve buruna rastlanır. Edremit, Çandarlı, İzmir, Kuşadası, Güllük, Gökova başlıca körfezleridir. Reşadiye, Bozburun, Dilek ve İzmir - Karaburun başlıca yarımadalarıdır. Ege kıyıları girintili-çıkıntılı olduğu için en uzun kıyımızdır. Muğla, 1.100 km. kıyı şeridi ile en uzun kıyıya sahip ildir.
Ovaları
İç Batı Anadolu Bölümünden yazilkova Platosu, Tavas- Çivril Banaz-Örencik ovaları vardır. Asıl Ege Bölümünde horstlar arasında kalan grabenler birer alüvyon ovasıdır. Bunlar Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes ovalarıdır. Bunlar aynı adı taşıyan ve bol alüvyon taşıyan, akarsuları tarafından oluşturulmuştur. Akarsuların döküldükleri yerlerde de delta ovaları da oluşmuştur.
Akarsuları
Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderesin nehirleri başlıca akarsularıdır. İç kısımlarda Susurluk ve Sakarya nehirlerine ait kollar da bulunmaktadır.
Göller
Marmara, Bafa,Işıklı, Serçin ve Azap gölleri bulunmaktadır.fad
Sanayi
Sanayi bakımından Marmara Bölgesi'nden sonra ikinci sırada gelir. Bölümler arasında gelişmişlik ve sanayi oranı bakımından büyük farklılık vardır. Asıl Ege Bölümü sanayi bakımından daha gelişmiştir. Zaten bölgenin en büyük ve gelişmiş kenti İzmir de bu bölümde yer alır. İzmir sanayisi, fuarı, ve ihracat limanı ile önemli bir kentimizdir. İzmir’de Aliağa Petrol Rafinerisi de bulunmaktadır.İzmir'de otomotiv,madeni eşya,kimya,seramik,dokuma,çimento,sigara ve zeytinyağı,Edremit ve Ayvalık'ta zeytinyağı,Aydın,Denizli ve Manisa'da dokuma,Uşak'ta şeker,dokuma ve deri,Afyonkarahisar'da şeker,çimento,kağıt ve mermer,Uşak,Gördes,Kula,Demirci ve Simav'da halıcılık sektörleri vardır.
Bölge ekonomisine ayrıca hidroelektrik,termik santraller ve jeotermal enerji santralleri de katkı sağlar.
Yatağan-Muğla, Tunçbilek-Kütahya, Soma-Manisa'da termik santraller vardır. Türkiye'nin tek jeotermal santrali Sarayköy, Denizli'de bulunmaktadır. Bölgedeki hidroelektrik santralleri arasında Demirköprü (Demirci, Körübaşı, Salihli-Manisa), Adıgüzel (Güney-Denizli) ve Kemer (Bozdoğan-Aydın) sayılabilir. İzmir,Aydın, Türkiye'nin en büyük ihracat limanıdır.
==Nüfus ve yerleşme==Türkiye ortalamasına biraz üstündedir. En yoğun nüfuslu ikinci bölgedir. Kentsel nüfus daha fazladır (% 61). %65 olan Türkiye ortalamasına yakındır. Nüfus kıyılarda, alüvyal ovalarda yoğunlaşmıştır. İç kesimlere gidildikçe yükseltinin artması ve iklimin sertleşmesi nedeniyle nüfus yoğunluğu azalır. Buralarda da nüfus maden işletmelerinin çevresine ve ovalara toplanmıştır. Kıyıda Menteşe Yöresi de dağlık alan olması nedeniyle az nüfuslanmıştır. Nüfus artış hızı binde 16’dır. (Türkiye binde 18,3).
Ekonomi
Hayvancılık
Büyük kentlerin çevresinde (İzmir-Manisa-Denizli) kümes hayvancılığı, Muğla, Aydın, İzmir, Manisa çevresinde arıcılık, kıyılarda balıkçılık (Bodrum-Marmaris kıyıları), Menteşe yöresinde kıl keçisi yetiştiriciliği gelişmiştir. Ayrıca şeker fabrikaları ile büyük kentler çevresinde büyük baş hayvancılık, iç kesimlerde de koyun yetiştiriciligi gelişmiştir.
Nüfus
Nüfus bakımından illerin sırası şöyledir *:
- İzmir = 3,739,353
- Manisa = 1,319,920
- Aydın = 947,123
- Denizli = 907,325
- Muğla = 766.156
- Afyonkarahisar = 701,572
- Kütahya = 583,910
- Uşak = 330,115
* Veriler 2007 yılı nüfus sayımı sonuçlarıdır.
Sıra | Kent | 1990 Sayımı | 2000 Sayımı | 2007 Sayımı | 2008 tahmini | Bağlı olduğu il |
1 | İzmir | 1.758.780 | 2.232.265 | 2.606.294 | 2.656.148 | İzmir |
2 | Denizli | 203.741 | 275.480 | 323.151 | 330.175 | Denizli |
3 | Manisa | 158.928 | 214.949 | 281.890 | 289.123 | Manisa |
4 | Kütahya | 130.944 | 166.665 | 212.934 | 217.757 | Kütahya |
5 | Uşak | 105.270 | 137.001 | 172.709 | 176.676 | Uşak |
6 | Aydın | 107.011 | 143.267 | 168.216 | 171.816 | Aydın |
7 | Afyon | 95.643 | 128.516 | 159.967 | 163.751 | Afyonkarahisar |
8 | Turgutlu | 73.634 | 93.727 | 111.166 | 113.374 | Manisa |
9 | Nazilli | 80.277 | 105.665 | 103.759 | 105.140 | Aydın |
10 | Salihli | 70.861 | 83.137 | 96.594 | 98.108 | Manisa |
11 | Akhisar | 73.944 | 81.510 | 96.393 | 97.714 | Manisa |
12 | Ödemiş | 51.620 | 61.896 | 71.219 | 72.372 | İzmir |
13 | Soma | 49.977 | 60.674 | 70.683 | 71.901 | Manisa |
14 | Söke | 50.866 | 62.384 | 66.156 | 67.055 | Aydın |
15 | Torbalı | 21.167 | 38.099 | 62.080 | 64.487 | İzmir |
16 | Bergama | 42.554 | 52.173 | 58.212 | 59.133 | İzmir |
17 | Tavşanlı | 38.214 | 47.224 | 55.240 | 56.242 | Kütahya |
18 | Kuşadası | 31.911 | 47.661 | 54.663 | 56.001 | Aydın |
19 | Menemen | 29.006 | 46.079 | 53.940 | 55.407 | İzmir |
20 | Muğla | 35.605 | 43.845 | 52.918 | 53.936 | Muğla |
Turizm
Ege Bölgesi, Marmara Bölgesi'nden sonra turizm geliri en fazla ikinci bölgedir. Akdeniz ikliminin görüldüğü kıyılar deniz turizmi açısından zengindir. Bunlardan Çeşme, Kuşadası, Didim, Bodrum en ünlüleridir. Bölgede İlkçağ uygarlıklarından ve Türk Devletleri'nden kalan tarihi eserlerde turistlerin ilgisini çeken yerlerdir. Bu tarihi yerler İzmir'deki Efes ve Bergama, Milet, Muğla'da Bodrum Kalesi ve Halikarnas Müzesi, Kütahya'da ki Frig Vadisidir.Seferihisar’daki Teos Antik Kenti, Karagöl ve Sığacık Kalesi'dir. Ulubey-Eşme (Uşak) civarlarında derin vadilerle çevrili dünyanın 2. büyük kanyonları bulunmaktadır.Aydın-Kuşadası her yıl turist vardır.Ve en çok sevilen Aydın Kuşadasındadır
Bölge turizminde Denizli'deki dünyaca ünlü Pamukkale' de önemli yer tutar.
Türkiye'nin Coğrafi Bölgeleri | ||
---|---|---|
Akdeniz Bölgesi | Doğu Anadolu Bölgesi | Ege Bölgesi | Güneydoğu Anadolu Bölgesi | İç Anadolu Bölgesi | Karadeniz Bölgesi | Marmara Bölgesi |
Marmara Bölgesi
Marmara Bölgesi, Türkiye | |
---|---|
Bilgiler | |
İl Sayısı | 11 |
İller | İstanbul Edirne |
Koordinatlar |
Marmara Bölgesi, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Balkan Yarımadası ile Anadolu arasında köprü niteliği ile Avrupa ve Asya'yı birbirine bağladığı söylenebilir. Yaklaşık 67.000 km2 lik bir yüzölçüme sahip olup Türkiye'nin %8,5'una karşı gelir.
Marmara Bölgesinde sanayi, ticaret, turizm ve tarım gelişmiştir. Bölgedeki en gelişmiş sanayi İstanbul-Bursa-İzmit şehirlerinde olmakla birlikte bölgenin diğer yörelerinde de yaygın sanayi faaliyetleri vardır. Başlıca sanayi ürünleri olarak; işlenmiş gıda, dokuma, hazır giyim, çimento, kağıt, petrokimya ürünleri, beyaz eşya sayılabilir.
Ekili alanların yaklaşık yarısı buğday olup buğdayı şekerpancarı, mısır ve ayçiçeği izler. Bölge, Türkiye'nin ayçiçeği üretiminin yaklaşık %73'ünü, mısır üretiminin ise yaklaşık %30'unu gerçekleştirir. Bağcılık da hayli gelişmiş olup Tekirdağ, Şarköy, Mürefte, Avşa ve Bozcaada üzüm ve şarapları meşhurdur.
Yedi coğrafi bölge içinde yükseltisi en az olan bölgedir. Ekili-dikili arazi oranı %30'dur. Ormanlık alan oranı %11,5'tur. Kümes hayvancılığı ve ipek böcekçiliği yaygındır. Nüfus ve nüfus yoğunluğu, göç olma nedeniyle çok yüksektir. Enerji tüketimi ve turizm gelirleri en yüksek bölgedir.
Konu başlıkları |
İlleri
İstanbul, Tekirdağ,Edirne, Kırklareli, Yalova, İzmit tamamen bölge sınırları içinde; Sakarya ve Bilecik'in Karadeniz Bölgesi'nde de toprakları olup; Bursa ve Balıkesir'in Ege Bölgesi'nde de toprakları vardır. Çanakkale ilinin topraklarının çok büyük bir bölümü Marmara Bölgesi içinde olup sadece Edremit Körfezi çevresindeki yerleşim yerleri Ege Bölgesi sınırları içinde kalır. Marmara bölgesinin en büyük kenti İstanbul'dur Yüzölçümü ve nüfusuyla en küçük olan Marmara bölgesi kenti , Yalova kentidir .En yoğun nüfus buralardadır.Kütahya'nın Domaniç ilçesi diye tabir edilen kuzey bölümü de Marmara bölgesi'ndedir. İstanbul , Marmara bölgesinin yoğun nüfuslu olmasında önemli bir rol oynar.
İl merkezleri baz alındığında Marmara Bölgesinde yer alan iller şunlardır.
Kısmen Düzce de Marmara'da yer alır.
Konumu ve sınırları
Marmara Bölgesi, Türkiye'nin kuzeybatı topraklarında, Asya ve Avrupa Kıtaları üzerinde toprakları olan, adını, boğazlar aracılığıyla Karadeniz ve Ege Denizi'ne açılan aynı adlı iç denizden alır. Ege sahilleri açıklarındaki Bozcaada ve Gökçeada (İmroz) da Marmara Bölgesi içindedir. 11 ili kapsayan, coğrafî bölgedir. Marmara Bölgesi içinde yer alan iller şöyledir;
Marmara Denizi'ne Kıyısı Bulunan İller
Marmara Denizi'ne Kıyısı Bulunmayan İller
- Kırklareli
- Edirne
- Sakarya
- Bilecik (Bilecik'in hiçbir denize kıyısı yoktur)
Bölge, Türkiye'nin Avrupa'ya açılan kapısıdır. Edirne, Yunanistan ve Bulgaristan ile, Kırklareli ise Bulgaristan ile sınırdır. Marmara Bölgesi'nin, yine bölge bazında olan 3 komşusu vardır. Güneyde Ege Bölgesi, doğuda Karadeniz Bölgesi ve güneydoğuda İç Anadolu Bölgesi karadan bölgeyi kuşatmıştır. Bölgenin adını aldığı Marmara Denizi haricinde;
İstanbul,Tekirdağ, Kırklareli, İzmit ve Sakarya illeri aracılığı ile Karadeniz'e; Çanakkale, Edirne ve Balıkesir illeri aracılığı ile de Ege Denizi'ne kıyısı vardır.
Bölümleri
Marmara Bölgesi, beşerî, ekonomik ve doğal sebeplerden dolayı 4 coğrafî bölüme ayrılmıştır.
Kocaeli Bölümü, Marmara Bölgesi'nde içinde en fazla nüfus gücünü barındıran, iş istihdamının en büyük olduğu, tarihî bakımdan en önemli bölümdür.
Adapazarı Ovası'nın doğusundan başlayarak, Silivri'ye kadar devam eder. Marmara Bölgesi'nin kuzeydoğu topraklarını kapsayan bu bölüm İstanbul Boğazı ile ikiye bölünür. Doğudaki kısım Kocaeli Yarımadası ve Adapazarı Ovası, batıdaki kısım ise Çatalca Yarımadası'dır. Bölüm akarsular ile parçalanmış olup, yer yer tepeliklere sahiptir. Ortalama 150 - 200 metre yükseklik gösteren bu tepeler plato özelliği taşır.
Bölümün Karadeniz kıyılarını bakan taraflarında ormanlar görülürken, Marmara Denizi kıyısında bitki örtüsü yerini maki ve zeytinliklere bırakır. Bölümde toprakları bulunan İstanbul, Kocaeli ve Sakarya illerinin üçünde de kuzayde yerleşim seyrektir. Nüfus yoğunluğu daha ılıman iklime sahip olan, güneydedir. Kuzeydeki en öenmli yerleşim merkezi Şile'dir. Buna karşılık güneyde en önemli yerleşim birimleri, İzmit, Gölcük ve İstanbul'dur. []]şeker pancarı, zeytin, sebze üretimi ve tahıl çeşitleridir. Silivri ve Çatalca ilçelerinde önemli ölçüde hayvansal gıda üretilir. Tereyağı, peynir ve yoğurt bunların başlıcalarıdır.
Çatalca ilçesindeki ocaklardan çıkarılan grafit işlenmesi için İstanbul'a gönderilir. Durusu Gölü çevresinde çıkarılan linyit İstanbul'da yakacak ihtiyacı için kullanılır.
Bölümün böylesine gelişmesinin sebebi Asya ve Avrupa kıtalarını birbirine bağlayan Boğaz Köprülerinin bu bölüm içinde İstanbul ilinde olmasıdır. İstanbul ticaret, sanayi, bankacılık, kültür, sanat, medya, ulaşım, tekstil, kimya, dericilik, kundura, ilaç, cam, besin ve turizm bakımından Türkiye'nin merkezidir. Tüm bu sunduğu imkânlar dahilinde İstanbul uzun yıllar durmak bilmez bir göç dalgası ile karşı karşıya kalmış ve bugün Türkiye'nin toplam nüfusunun 8/1'nin bünyesinde bulundurur. Aldığı nüfus ile hızla büyüyen İstanbul ili yaşayanlara yeterli altyapı ve konut sunamamaktadır ve plânsızca büyümektedir. Devlete ve özel sektörün çabalarıyla şehirde kentsel dönüşüm seferberliği başlatışmış, gecekondulaşmanın yerini toplukonutlar ile çözme yoluna gidilmiştir. Günümüzde İzmit, Adapazarı ve Gölcük, İstanbul'un hemen arkasında hızla büyümektedir. İstanbul ve Adapazarı arası büyük bir sanayi sahasıdır. Buralarda devlete ve özel sektöre ait birçok tersane, çimento, beyaz eşya fabrikaları, alüminyum ve petrokimya tesisleri bulunur. Gölcük ilçesi bir donanma üssü ve askerî araçların yapıldığı bir sanayi merkezidir.
Yıldız Dağları Bölümü
yıldız Dağları Bölümü, Marmara Bölgesi'nin kuzeybatısını oluşturur. İsmini alanın büyük bir alanını kaplayan Yıldız Dağları'ndan alır. Batıda, Bulgaristan sınırından, doğuda Durusu Gölü'ne kadar uzanır. Yıldız Dağları'nın Karadeniz'e bakan yamaçlarında Karadeniz iklimi etkilidr. Doğal bitki örtüsü makilik olup, yaklaşık 150 metre yükseklikten sonra ormanlar başlamaktadır. Yıldız Dağları'nın batı kısımları plâto özelliği taşır, ve bu alandaki verimli tarım arazilerinde buğday, ayçiçeği, şeker pancarı ve mısır tarımı yapılır. Küçükbaş hayvancılık oldukça gelişmiştir ve buna bağlı olarak bölümde birçok mandıra ve peynir imalâthanesi vardır. Bölümdeki başlıca yerleşim merkezleri, Kırklareli, Vize, Pınarhisar ve Saray'dır. Sanayi bakımından en önemli tesis Pınarhisar'daki çimento fabrikasıdır. Nüfus yoğunluğu en az bölümdür.
Ergene Bölümü
Ergene Bölümü, adını içinealan bu bölüm Yıldız Dağları ile Koru Dağları arasında kalmış bölümü kapsar. Tekirdağ ve Edirne illerinin bütünü ile Kırklareli'nin yarıya yakınını ve Çanakkale'nin Gelibolu ilçesinin çok küçük bir alanını kapsar.
Marmara Bölgesi'nin, en soğuk, en az yağış alan, bitki örtüsünün en cılız olduğu yer Ergene Bölümüdür. Genel bitki örtüsü bozkırlardır. Bölümde yetiştirilen başlıca ürünler; buğday, mısır, çeltik, şeker pancarı, ayçiçeği, susam ve patatestir. Bağcılık ve ayçiçeği üretimi çok gelişmiş olduğundan, buna bağlı olarak da alkollü içecek ve yağ sanayii gelişmiştir. En önemli yerleşim merkezleri,Uzunköprü,Meriç, Babaeski, Lüleburgaz, Çorlu, Çerkezköy, Malkara, Keşan, Edirne, Tekirdağ ve İpsala'dır. Hamitabat beldesinde çıkarılan doğalgazdan elektrik üretilir. Trakya Birlik'e bağlı ayçiçeği fabrikaları bölüm ekonomisini önemli ölçüde canlandırmıştır.
Güney Marmara Bölümü
Güney Marmara Bölümü yeryüzü şekilleri bakımından Marmara Bölgesi'nin en fazla çeşitlilik gösterdiği bölümdür. Plâtolar, ovalar, göller, akarsular, körfezler bölümün başlıca yer şekilleridir. Saros Körfezi ile İzmit Körfezi'nin güneyinde kalan, Çanakkale, Balıkesir, Bursa, Yalova, Bilecik illeri ile, İzmit ve Sakarya illerinin bir kısmını kapsayan alandır. Bölümdeki ovalarda buğday, ayçiçeği, şeker pancarı ekimi ile dutluklar ve meyve bahçeleri vardır. Küçükbaş hayvancılık çok gelişmiştir. Bursa yöresinde ipekböcekçiliği yapılır. Gelibolu ve Kapıdağ yarımadaları ile Çanakkale ilinin genelini kapsayan Biga Yarımadası nüfusun en seyrek olduğu yerlerdir. Buralarda engebe fazladır. Çanakkale Boğazı, Gelibolu Yarımadası ile Biga Yarımadası'nı birbirinden ayırır.
Bölüm akarsu, göl, körfez ve adalar yönünden oldukça zengindir. Bölgenin en önemli akarsuyu Susurluk Çayı'nın vadisi Marmara Denizi'nin ılıman havasının iç kesimlere ulaşmasını sağlar. Biga Çayı ile Gönen Çayı diğer önemli akarsulardır. İznik, Ulubat ve Kuş Gölü bu bölümde bulunur. Bunlar içinde Kuş Gölü dünyaca üne sahip bir millî parktır.
Bölümün en önemli yerleşim birimi Bursa'dır. Bir süre Osmanlı Devleti'ne başkentlik yapmış Bursa, tarihî, doğal ve ekonomik ve kültürel yönden gelişmiş bir turizm şehridir. Diğer önemli yerleşim merkezleri Balıkesir, Çanakkale, Erdek, Gemlik, Karacabey, Mustafakemâlpaşa, Bandırma, Biga, Gönen'dir. Art bölgesin gelişmiş olması, bölümünde gelişmesine sağlamıştır. Bursa, Bandırma,Balıkesir, Çanakkale, Yalova ve Bilecik'te gıda sanayiinde, Balıkesir'de şeker ve kâğıt sanayiinde, Bursa'da tekstil, otomotiv ve konserve sanayiinde Bandırma'da kimya sanayiinde gelişmiştir.
Çanakkale'ye bağlı Biga ve Çan ilçelerinde hâlâ faal olan linyit ocakları mevcuttur. Bandırma limanı bölge için çok önemlidir. İstanbul - Bandırma arasında arabalı feribot taşımacılığı yapılır. Gönen'de kaplıca turizmi, Susurlukta bor çıkarımı, Bilecik ve Marmara Adası'nda ise mermercilik yapılmaktadır.
Nüfus ve yerleşme
Marmara Bölgesi'nin nüfusu 17,5 milyondan fazladır. Kilometrekareye 250 kişiden daha fazla insan düşer. Nüfusun yarısından fazlası İstanbul il sınırları içersidinde bulunur. İller ve nüfusları aşağıda büyükten küçüğe sıralanmıştır. *
- İstanbul = 10.033.478
- Bursa = 2.106.654
- Kocaeli = 1.203.335
- Balıkesir = 1.076.347
- Sakarya = 746.060
- Tekirdağ = 626.549
- Çanakkale = 464.975
- Edirne = 402.606
- Kırklareli = 328.461
- Bilecik = 194.326
- Yalova = 168.593
Bazı ilçe nüfusları:
- Kağıthane 345.239 (2000)
- Gebze 253.000
- Bandırma 99.000
- İnegöl 91.000
- Çorlu 142.000
- Lüleburgaz 79.000
- Körfez 82.000
- Gölcük 56.000
- Gemlik 64.000
*Veriler 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarıdır.
Sıra | Kent | 1990 Sayımı | 2000 Sayımı | 2007 Sayımı | 2008 tahmini | Bağlı olduğu il |
1 | Istanbul | 6.629.431 | 8.803.468 | 10.757.327 | 11.000.144 | İstanbul |
2 | Bursa | 834.576 | 1.194.687 | 1.431.172 | 1.466.266 | Bursa |
3 | Adapazarı | 272.039 | 283.752 | 377.683 | 391.102 | Sakarya |
4 | Gebze | 159.116 | 253.487 | 310.815 | 319.738 | Kocaeli |
5 | Sultanbeyli | 82.298 | 175.700 | 272.758 | 283.962 | İstanbul |
6 | Esenyurt | 70.280 | 148.981 | 253.084 | 263.837 | İstanbul |
7 | İzmit | 190.741 | 195.699 | 248.424 | 255.956 | Kocaeli |
8 | Balıkesir | 170.589 | 215.436 | 241.404 | 245.570 | Balıkesir |
9 | Çorlu | 74.681 | 141.525 | 190.792 | 197.622 | Tekirdağ |
10 | Edirne | 102.345 | 119.298 | 136.070 | 138.054 | Edirne |
11 | Tekirdağ | 80.442 | 107.191 | 133.322 | 136.433 | Tekirdağ |
12 | İnegöl | 71.120 | 105.959 | 130.448 | 133.938 | Bursa |
13 | Beylikdüzü | 2.500 | 39.884 | 112.131 | 122.452 | İstanbul |
14 | Samandıra | 22.888 | 67.438 | 112.653 | 117.933 | İstanbul |
15 | Derince | 66.141 | 93.997 | 113.991 | 116.806 | Kocaeli |
16 | Darıca | 53.559 | 85.818 | 109.580 | 112.975 | Kocaeli |
17 | Bandırma | 77.444 | 97.419 | 110.248 | 112.178 | Balıkesir |
18 | Körfez | 63.194 | 81.938 | 97.535 | 99.859 | Kocaeli |
19 | Lüleburgaz | 52.384 | 79.002 | 95.466 | 98.000 | Kırklareli |
20 | Yalova | 65.823 | 70.118 | 87.372 | 89.837 | Yalova |
21 | Çanakkale | 53.995 | 75.180 | 86.544 | 88.459 | Çanakkale |
22 | Sarıgazi | 22.125 | 48.466 | 76.855 | 80.911 | İstanbul |
23 | Gemlik | 50.237 | 63.710 | 78.945 | 80.634 | Bursa |
24 | Çekmeköy | 13.523 | 37.502 | 70.683 | 75.423 | İstanbul |
25 | Gölcük | 65.600 | 55.790 | 71.538 | 73.788 | Kocaeli |
26 | Kıraç | 2.239 | 28.810 | 63.293 | 68.219 | İstanbul |
27 | Arnavutköy | 21.143 | 45.557 | 62.492 | 64.911 | İstanbul |
28 | Silivri | 26.049 | 44.530 | 62.247 | 64.376 | İstanbul |
29 | Çerkezköy | 23.102 | 41.638 | 60.907 | 63.660 | Tekirdağ |
30 | Kırklareli | 43.017 | 53.221 | 59.970 | 60.967 | Kırklareli |
31 | Bozüyük | 33.162 | 47.469 | 54.422 | 55.673 | Bilecik |
32 | Keşan | 40.656 | 42.755 | 54.366 | 55.172 | Edirne |
33 | Mustafakemalpaşa | 37.938 | 46.731 | 54.029 | 54.976 | Bursa |
34 | Yakuplu | 2.841 | 31.676 | 51.862 | 54.746 | Edirne |
35 | Orhangazi | 31.889 | 44.426 | 53.189 | 54.442 | Bursa |
36 | Karacabey | 31.665 | 40.624 | 52.016 | 53.213 | Bursa |
37 | Yenidoğan | 1.200 | 28.447 | 49.593 | 52.614 | İstanbul |
38 | Gürsu | 12.730 | 21.518 | 47.180 | 50.846 | Bursa |
39 | Gürpınar | 10.191 | 31.068 | 45.682 | 47.770 | İstanbul |
40 | Hendek | 24.029 | 28.537 | 45.090 | 47.455 | Sakarya |
Türkiye'de tarım alanlarının en iyi değerlendirildiği yer Marmara Bölgesi'dir. En fazla ekili dikili alan bu bölgede bulunur. Fakat bölge kendine yetmediğinden, dışardan ürün almaktadır. Bölgenin sağladığı iş istihdamı nedeniyle bölge hâlâ yoğun göç almaktadır.
Bölgeye bağlı 21 ada vardır. Adaların çoğunda yerleşim vardır. Ege Denizi'nde bulunan Gökçeada ve Bozcaada da Marmara Bölgesi sınınrları içindedir. Karadeniz'e kıyısı olan Kefken Adası bölgenin sınırları içinde bulunur .
İstanbul iline bağlı adalar
- Kınalıada
- Burgaz Adası
- Heybeli
- Kaşık Adası
- Büyükada
- Sedef Adası
- Balıkçı Adası (Neandros)
- Sivriada
- Yassıada
- Tuzla Fener Adası
- Galatasaray Adası
Bursa iline bağlı ada
Balıkesir iline bağlı adalar
Kocaeli iline bağlı ada
Çanakkale iline bağlı adalar
Kırklareli iline bağlı adalar
Yeryüzü şekilleri
Marmara, yükseklik ortalaması en az olan bölgemizdir. Anadolu yarımadası üzerindeki topraklarında Samanlı Dağları, Uludağ, Mudanya Tepeleri ve Biga Dağları uzanmaktadır. Trakya yarımadasında kalan topraklarda ise Yıldız Dağları, Koru Dağları ve Işıklar Dağı bulunur. Trakya'nın iç kesimlerinde Ergene Havzası yer alır.
Bölgenin güney bölümü yer yer akarsular ile yarılmıştır. Akarsu boylarında ve alçak düzlüklerde tarıma elverişli, verimli alüvyâl ovalar bulunur. Bölgedeki en önemli ovalar İnegöl, Yenişehir, Mustafakemâlpaşa, Karacabey, Bursa ve Gönen ovalarıdır. Bu verimli ovaların bulunduğu çukurluk alanlarda Sapanca, Ulubat, İznik ve Kuş gölleri vardır.
Bölgenin en engebeli sahası, Biga Yarımadası'dır. Bölgenin en yüksek noktası Bursa'nın güneyinde bulunan 2543 metreye uzanan Uludağ'dır.
Akarsu ve göller
Bölge genelinde, küçük ölçekli olmalarına rağmen sık bir akarsu ağı vardır. Sakarya, Ergene, Susurluk, Meriç ve Biga Çayı bölgedeki başlıca akarsulardır. Bölge'de irili ufaklı bir çok doğal ve yapay göl bulunur. Büyükçekmece Gölü, Küçükçekmece Gölü, Durusu Gölü, İznik Gölü, Sapanca Gölü, Ulubat Gölü ve Manyas Gölü, açık havası olan tatlı su gölleridir. Bunların haricinde özellikle Güney Marmara Bölümü'nde Biga Yarımadası üzerinde sulama amaçlı birçok baraj gölü ve gölet bulunur.
İklim ve bitki örtüsü
Marmara Bölgesi'nin iklimini söylerken, tek bir iklim adı ile başlıklandırmak doğru olmaz, Marmara Bölgesinde hüküm süren iklim Karadeniz İklimi, Karasal İklim ile Akdeniz İklimi arasında bir geçiş evresidir. Bölgede yıllık yağış 500 - 1000 mm arasındadır. En çok yağış kış mevsiminde Aralık, Ocak, Şubat aylarında düşer. En kurak aylar ise Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarıdır. Karlı ve donlu günlerin sayısı kıyı kesimlerde en azdır. İç kesimlere gidildikçe karasallık etkisi artar. Ege ve Marmara denizi kıyılarında makiler, güney Marmara sahillerinde ise zeytinlikler bulunur. Makiler 200m yüksekliğe kadar baskın bitki örtüsüdür. Ergene Havzası'nda bozkırlar oluşmuşsa da bölgenin tamamında yaygınlık göstermez. Yükseltinin olduğu yerlerde, özellikle Trakya'da ormanlara rastlanır.
Hava sıcaklığının 0°C nin altında geçtiği gün sayısı çok kısadır. Marmara Bölgesi'nin yıllık sıcaklık değerleri: ortalama 14 -16oC, en sıcak ay ortalaması: 23-25oC, en soğuk ay ortalaması: 5-6oC'dir. Yıllık yağış miktarı 600-700 mm civarındadır. Marmara bölgesinde hâkim rüzgârlar genelde Kuzey ve Kuzeydoğu yönlerinden eser.
Bölgedeki millî parklar
- Gelibolu Yarımadası Tarihî Millî Parkı (Çanakkale)
- Truva Millî Parkı (Çanakkale)
- Kazdağı Millî Parkı (Balıkesir)
- Kuş Cenneti Millî Parkı (Balıkesir)
- Gala Gölü Millî Parkı (Edirne)
- Uludağ Millî Parkı (Bursa)
Karadeniz Bölgesi
Karadeniz Bölgesi, ismini Karadeniz'den alan, Sakarya Ovası'nın doğusundan Gürcistan sınırına kadar uzanan Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Türkiye'deki bölgeler arasında büyüklük bakımından üçüncü sırada yer almaktadır, ayrıca doğu-batı genişliği ve bu nedenle yerel saat farkı en fazla olan bölgedir. En büyük ve gelişmiş şehri 1.228.959 kişilik toplam nüfusuyla Samsun ilidir.
Konu başlıkları |
Şehirleri
t | 1990 Sayımı | 2000 Sayımı | 2007 Sayımı | 2008 tahmini | Bağlı olduğu il | |
1 | Samsun | 304.176 | 363.180 | 496.680 | 510.899 | Samsun |
2 | Trabzon | 161.886 | 214.949 | 228.826 | 232.764 | Trabzon |
3 | Ordu | 102.107 | 112.525 | 134.005 | 140.881 | Ordu |
4 | Tokat | 83.058 | 113.100 | 127.988 | 130.631 | Tokat |
5 | Bolu | 61.509 | 84.565 | 107.857 | 110.583 | Bolu |
6 | Zonguldak | 117.975 | 104.276 | 107.354 | 106.729 | Zonguldak |
7 | Karabük | 105.373 | 100.749 | 105.159 | 105.146 | Karabük |
8 | Düzce | 65.209 | 56.649 | 94.637 | 100.064 | Düzce |
9 | Rize | 52.743 | 78.144 | 94.800 | 97.274 | Rize |
10 | Karadeniz Ereğli | 66.859 | 79.486 | 94.736 | 96.376 | Zonguldak |
11 | Giresun | 67.604 | 83.636 | 89.241 | 90.514 | Giresun |
12 | Amasya | 57.087 | 74.393 | 85.851 | 87.543 | Amasya |
13 | Bafra | 65.600 | 83.733 | 85.325 | 86.485 | Samsun |
14 | Kastamonu | 51.560 | 64.606 | 80.582 | 82.289 | Kastamonu |
15 | Ünye | 45.716 | 61.552 | 72.867 | 74.464 | Ordu |
16 | Fatsa | 39.467 | 63.721 | 68.917 | 70.649 | Ordu |
17 | Turhal | 69.079 | 95.536 | 63.181 | 62.834 | Tokat |
18 | Çarşamba | 38.863 | 49.189 | 60.714 | 61.999 | Samsun |
19 | Erbaa | 33.554 | 45.595 | 56.810 | 58.178 | Tokat |
Akarsu ve gölleri
Akarsu açısından en zengin bölgelerimizden birisi olup, Karadeniz Bölgesi'nden çıkan sular Karadeniz'e dökülmektedir. Türkiye'nin en uzun nehri Kızılırmak, bölgenin Orta Karadeniz bölümü kıyısında denize dökülmektedir. Orta Karadeniz bölümünün bir diğer önemli akarsuyu da Samsun ilinin Çarşamba ilçesinden Karadeniz'e dökülen Yeşilırmak'tırSakarya Nehri de Marmara Bölgesi sınırları içinde denize dökülmektedir.
Karadeniz Bölgesi sınırları içinde birçok dogal ve yapay göl vardır. Başlıca doğal göller Çağa, Melen (Efteni) ve Abant gölleridir.
Başlıca yapay göller hasanpolatkan, çamlıdere ve Gökçekaya baraj gölleri ve Tortum, Sera, Abant, Yedigöller ve Zinav gölleridir, bunun dışında Karadeniz bölgesinde fındık, çay, kivi gibi besinler çok üretilir.bu da ülke ekonomisine katkıda bulunmaktadır.fındıklar yol boyunca uzanır.
Konumu,Sınırları Ve Komşuları
Yurdumuzun kuzeyinde, Sakarya’nın doğusundan Gürcistan’a kadar Karadeniz’e paralel olarak bir şerit gibi uzanır. Gürcistan, D. Anadolu, İç Anadolu ve Marmara Bölgeleriyle ve adını aldığı deniz ile komşudur.
Alanı Ve Nüfusu
Gerçek alanı olan 1651Km2 ile Türkiye topraklarının %18’ini kaplar. Alan bakımından 3. Büyüklükteki bölgemizdir. Bölge Doğu-Batı doğrultusunda 1400 Km, Kuzey-Güney doğrultusunda 100-200 Km ile bir şeride benzer. Nüfusu 2000 sayımına göre 8.4 milyondur. Nüfus yoğunluğu Km2’ye 59 kişidir. Bu Türkiye ortalamasının altındadır. Nufusu en yüksek olan il 1.228.959 kişilik toplam nufusuyla(2007 sayımı) Samsun ilidir.
Kuzey bölümü
Kızılırmak deltasının batı kenarından başlayıp Adapazarı ve Bilecik'in doğusuna kadar uzanır. Bölüm genel olarak dağlıktır. En gelişmiş şehri Kastamonu'dur. Orman ürünleri ve ormancılık önemli gelir kaynağıdır. Bolu ve Düzce çevresinde çok sayıda kereste fabrikası bulunmaktadır. Zonguldak çevresi maden çıkarımı, Ereğli-Karabük çevresi maden işletmeleri ile Türkiye ekonomisine önemli katkıda bulunur. Batı Karadeniz'in en önemli katkısı ise maden çıkarma ve işleme alanındadır. Bölgenin önemli şehirlerinden birisi olan Zonguldak'da giderek gelişimini sürdürmektedir. Bu bölümde yağışlar doğu bölümüne göre daha azdır. Çünkü burada ki dağlar,doğudakiler kadar yüksek değildir. Denize etkisi iç kesimlere kadar sokulabilmektedir.Bu durum,kıyı ile iç kesimler arasındaki iklim farklılıklarının belirgin olmamasına neden olmuştur.
Doğu Karadeniz ise bölgenin en engebeli bölümüdür. En büyük şehri Trabzon, olup ardından Ordu ve Giresun gelmektedir. En küçük şehirleri Ardahan ve Bayburt'tur. Doğu Karadeniz'de ova ve plato yoktur, ama dağların eteklerinde verimli tarım alanları bulunur. Kıyı kesimlerde Giresun ve Rize dağları uzanır. Dünyada da meşhur bir bölümdür. Vakfıkebir'de ekmek, Trabzon'da hamsi, Akçaabat'ta köfte, Ordu ve Giresun'da fındık, Rize'de çay, Artvin'de bakır, Ardahan'da Atatürk silueti kentlerin sembolleri olmuştur.
Bölgedeki millî parklar
Bölge sınırları içinde dört ulusal park alanı yer almaktadır. Bunlar Trabzon ilindeki Maçka Altındere Milli Parkı ile Çankırı ilinin oldugu yörede bulunan Ilgaz Dağı Milli Parkı ve Bolu ilinin Zonguldak iline komşu olduğu kesimde kurulan Yedigöller Milli Parkı'dir. Ayrıca büyük bir bölümü Rize ili Çamlıhemşin ilçesi sınırları içinde, küçük bir bölümü de Artvin ili Yusufeli ilçesi sınırları içinde kalan Kaçkar Dağları Milli Parkı da bölgede bulunmaktadır.(51.500 hektar alanı kaplayan Kaçkar Dağları 1994 yılında milli park ilan edilmiştir.)
Ulaşım
Bölgede kıyıya paralel Karadeniz Sahil yolu Sinop ile Gürcistan sınırında yer alan Sarp sınır kapısı'na dek yeralan kentleri birbirine bağlamaktadır. Samsun, Trabzon ve Tokat'ta havaalanları bulunmaktadır. Zonguldak ve Samsun limanları birer demiryolu hattıyla Anadolu'nun iç kesimlerine bağlanmaktadır [1] Karayoluna ve doğal gaz hattına ek olarak Türkiye'nin Kafkasya ile olan ekonomik ve stratejik ilişkilerini güçlendirmek için Tirebolu Tiflis arasına [2] bir demiryolu hattı yapılması projesi gündemdedir. Zigana ve Kop geçitlerini aşarak Trabzon limanını, Erzurum ve Ağrı'dan geçerek İran'a bağlayan karayolu eski önemini yitirmiştir.